PROTEZ Anabilim Dalı
Protez Nedir? Dişlerin ve çevre dokuların çeşitli nedenlerle kaybedildiği durumlarda, eksik dokuların onarılması ya da yerine konması için kulllanılan materyallere ağız protezi adı verilir. PROTEZİN AMACI NEDİR? Esas amaç bireyin kaybolan Hastanın yemek yiyebilmesini ve böylece beslenmesini (Fonksiyon), estetiğini, güzel ve anlaşılabilir konuşmasını (Fonasyon) sağlamak, dokuların devamlılığını ve bütünlüğünü korumak ve dişsizlikten kaynaklanan psikolojik sorunları ortadan kaldırmaktır. PROTEZ TİPLERİ Protezler hastanın ağzındaki diş eksikliğine ve ihtiyacına göre sabit ve hareketli olmak üzere yapılır.
1- Sabit Protez Köprü, kron, kaplama olarak da bilinen sabit protezler, ağızda az sayıda diş eksikliğinde uygulanan ve destek dişlerin şekillendirilmesi (kesilmesi, küçültülmesi) ile laboratuarda hazırlanıp dişlere yapıştırılan protezlerdir. Takılıp çıkartılabilen protezlere oranla hasta tarafından daha kolay kabul edilir ancak uygulanabilmesi için bir takım koşulların var olması gereklidir. Bu protezlerin temizliği uzun ömürlü olması açısından çok önemlidir. Özellikle protezin destek dişlerinin tüm dişeti kenarları çok iyi fırçalanmalıdır. Dişlerin hazırlanması ve ölçü alınmasını takiben 3-4 seansda ve 1-2 haftada işlem tamamlanır. Protezin seramik (porselen) ve biodent (akrilik) olmak üzere çok fazla çeşidi vardır. Ağzınıza en uygun çözüm hekiminiz tarafından belirlenecektir.
2- Hareketli Bölümlü Protez Dişlerinin bir kısmını kaybetmiş hastalara uygulanan takılıp çıkartılabilen bir protez türüdür. Ağızda var olan dişlere kancalar (kroşe) aracılığıyla tutunur. Dengesi açısından çenenin her iki tarafında da tutucu elemanları olmalıdır, bu nedenle üst çenede damakta ve alt çenede ön dişlerin arkasında iki tarafı bağlayan bir ana parçası vardır. İlk randevuda ölçü alımı ile birlikte toplam 4-5 seans ve 1-2 hafta süren bir işlem sonucu proteziniz teslim edilir. Ağızda var olan dişlerin korunabilmesi ve protezin uzun süre kullanılabilmesi için hijyen büyük önem taşır. Dişlere tutunan kancaların dişleri aşındırdığı yada çürüttüğü kanısı doğru değildir. İyi bir ağız sağlığı oluşturulduğunda proteze bağlı birikim bölgeleri ortadan kaldırılabilir. Yemeklerden sonra protezler ağızdan çıkarılıp önce ağızda var olan dişler fırçalanmalı ve sonra protezler su ve fırça yardımıyla temizlenmelidir. Bu protez de hekim tarafından aksi söylenmedikçe gece yatarken ağızdan çıkarılmalıdır.
3- Hassas Bağlantılı Protez Hareketli bölümlü protezlerde tutucu olarak kullanılan metal kroşeler çevreledikleri sağlıklı dişlerde hasara ve aşınmalara ve özellikle ön dişlerde estetik rahatsızlıklara neden olabilir. Ayrıca dişlerin destek dokularının yetersiz olduğu durumlarda kroşeler ile dişlere uygulanacak kuvvet dişin kaybedilmesine neden olabilir. Hassas tutuculu protezler dişsiz boşluklara komşu dayanak dişlerin bulunduğu dişssiz boşlukların ve dayanak dişlerin birlikte restore edildiği kombine bir protez türüdür. Dişsiz alana komşu dayanak dişler üzerine sabit protezler üzerine hassas tutucu adı verilen fabrikasyon malzemeler yerleştirilir. Böylece estetik olmayan metal kroşe yerine ağızda görülmeyen ve estetiği bozmayan tutuculuk sağlanmış olur.
4- Diş Üstü (overdenture) Protez Az sayıda kalmış doğal dişlerinin, köklerinin veya implantların üzerine yapılan hareketli protezlere diş üstü protez (overdenture) adı verilir. Doğal dişlerin kökleri ağızda tutularak protezlerin tutuculuğu ve stabilitesi arttırılır, kökler çekilmediği için kemik kaybı ve köklerin etrafındaki algılayıcılar kaybolmadığından hasta fonksiyon ve psikolojik açıdan daha rahat hisseder. Protez yapılacak kısımla uyumsuzluk yaratacak, aşırı eğri, çarpaşık ve uzamış dişler olduğunda, bu dişleri kaybetmektense boylarının kısaltılarak üzerlerine teleskop kron denen iç içe geçen kronlar ya da hassas tutucular uygulanabilir. Bu gibi dayanak dişin protez içinde kalıp, üzerine hereketli protetik yapının uygulandığı yaklaşımlar Overdenture diş üstü protezleridir. Diş kökünün ağız içinde kalması kemik erimesini önleyecek ve ağız içi algılama özelliğinin korunmasını sağlayacaktır.
5- İmplant Destekli Protez İmplant, doğal bir dişin fonksiyonunu yaklaşık olarak taklit etmeye çalışan ve çene kemiğine yerleştirilen biyolojik uyumu çok yüksek olan titanyumdan üretilmiş yapay diştir. çene kemiğine cerrahi bir işlem ile yerleştirilen implantın üzerine ağzın durumuna hareketli ya da sabit protezler uygunabilmektedir. 1950' li yıllardan beri çeşitli implantlar uygulanmaktadırlar. Sağlanan gelişmeler sonucunda başarı oranı %95' lere ulaşmıştır. Genel olarak diş çekimi yaptırmış olan herkes implant uygulaması için bir aday olabilir.